"Goederen belasten in plaats van mensen"

Gedurende deze campagne hoorden we het thema al een aantal keren opduiken: het klassieke Vivant voorstel om een verschuiving van de belastingen op het inkomen naar de consumptie. Het wordt aanzien als het wondermiddel dat de Belgische economie nodig heeft, het soort gemakkelijke oplossingen waar het na de zoveelste verkiezing moegetergde kiespubliek voor zou kunnen vallen.

Roland Duchatelet (nu Open VLD) verwoorde het in de Morgen met een misleidende catch phrase: ‘niet mensen maar goederen belasten’. Het klinkt zowaar als een slogan van een of andere linkse mei ’68 – er, lang haar met bloemen en peace symbool inbegrepen. Nochtans verhult de zin de eeuwige controverse tussen links en rechts in hun core business: het brood en de vis verdelen over ongelijke mensen. Omdat het oude spook maar blijft opduiken, willen we hier nog eens de argumenten van klassiek rechts weerleggen. En hopelijk voor goed.

In de eerste plaats is de slogan van Duchatelet is misleidend. Een belasting op goederen versus een belasting op mensen bestaat niet. Een belasting komt ALTIJD bij mensen terecht, de enige legitieme vraag is bij welke mensen. Het uitgangspunt is steeds of lage of hoge inkomens relatief meer bijdragen, abstractie makend van de hoeveelheid en verdeling van de uitgaven.

Daarom weten politici à la Duchatelet dat hun publiek intuïtief aanvoelt wat keer op keer is bewezen: minder gegoeden zullen opdraaien voor een verhoging van de consumptiebelasting, in combinatie met een lastenverlaging à la burgermanifest vier. Daarom is hun voorstel: belast luxegoederen meer dan basisgoederen. Klinkt aannemelijk, maar er is voldoende aangetoond dat de mogelijkheid te herverdelen via consumptiebelastingen maar beperkt zijn. Wie bepaalt bijvoorbeeld wat een luxegoed is? Moeten Evian, Perrier, Spa en water uit den Aldi dan aan een verschillend tarief worden onderworpen? Niemand, en zeker een liberaal niet, is voor een overheid die zo in detail probeert te beslissen. Gevolg: je zit voortdurend met onvolkomenheden die het onmogelijk maakt dat de sterkste schouders de sterkste lasten betalen. Een ander punt dat liberalen zeker moet aanspreken: als je een onderscheid invoert op luxegoederen en basisgoederen, dan kies je als overheid onvermijdelijk in de plaats van de mensen. Je straft dan de armere die zich het eten uit de mond spaart om toch maar eens een fles champagne open te kunnen doen met nieuwjaar. Je gaat louter op een gemiddelde een beleid voeren zonder rekening te maken met de individuele wensen van je burgers. Ik kan niet geloven dat dit de bedoeling van de liberaal Duchatelet is.

Exit het argument van de luxegoederen. Maar is het toch niet zo dat een verlaging van de lasten op arbeid meer jobs kan creëren? Ook hier stort het argument onverdedigbaar in elkaar wanneer naar de feiten wordt gekeken. Er is namelijk geen enkel, maar dan ook geen enkel verband tussen werkloosheid en de beruchte loonwig, tenminste als we de economen van de London School of Economics mogen geloven. Oostenrijk, Zweden, Nederland en Denemarken zijn maar een aantal landen waar de loonlasten hoog zijn, en de werkloosheid laag. Als de werkloosheidsval aan de onderkant van de inkomensverdeling maar verdwijnt. Dat dit nog moet worden gezegd…

Waarom vinden redeneringen als die van Duchatelet dan een dergelijke vruchtbare bodem? Wij vermoeden dat juist omdat de progressiviteit van de werkelijke loonlasten in België zo is uitgehold, het systeem zijn legitimiteit heeft verloren. Al de aftrekposten die in verhouding meer gegoede burgers belonen maken dat de lasten op de lagere en middeninkomens te hoog blijft. We stellen daarom een écht rechtvaardige verschuiving van lasten voor: laten we na 10 juni eens een inventaris opmaken van alle af te schaffen aftrekposten, en de lasten op de lagere inkomens verlagen.